Page 702 - Một Đời của Từ Băng - Ấn bản 2023

lang thang qua các tỉnh Nam Định, Hà Nội, Hải
Phòng, nhưng dân ở nơi họ đến cũng trong tình
cảnh tang thương như thế. Hà Nội là nơi các xe vệ

sinh đi hốt xác người chết, chết vật vã ở gốc cây, lề
đường, có khi ngay ở các cửa nhà phố, từ sáng đến
tối chưa hết.

Dòng họ Cù và dòng họ Lại ở Kiến Xương là
hai dòng họ lớn cũng chỉ còn đủ ăn, vượt qua nạn

đói. Mặc dù thời Pháp đô hộ, họ Lại có người đã
làm tới chức Tri phủ Tiền Hải nhưng lúc hưu quan
về vui thú điền viên cũng chẳng lấy gì làm giàu có.
Gia phả họ Lại còn ghi tổ tiên xưa là học trò cụ

Doãn Khuê, người huyện Thư Trì thi đậu Tiến sĩ
năm 1838 đời Minh Mạng khoa Mậu Tuất làm
quan tới chức Quang Lộc tự Khanh Sung Doanh
điền sứ Nam Định.

Trái lại, gia phả họ Cù lại như đám mây mù ở

các đời thượng tổ, thượng tôn từ đời thứ nhất đến
đời thứ 7. Họ Cù xưa vốn là họ Trần sống vừa làm
nông, vừa đánh bắt hải sản. Có thể coi là nhà hào
phú của huyện Thái Thụy. Đến đời thứ 7, dòng

chính của họ Trần có người con trưởng là Trần Vô
Vọng theo Phan Bá Vành làm chức Chưởng quan,
thế rất lớn, theo cửa sông Trà Lý tiến chiếm các

700 Một Đời