Page 31 - DacSan60NamHoiNgoCVA59

Chú thích:

(1) Giáo Sư Dương Quảng Hàm không phải là Việt
Quốc tức Việt Nam Quốc Dân Đảng. Giáo Sư Nguyễn Gia
Tường, vị Hiệu Trưởng tiền nhiệm của giáo sư Dương
Quảng Hàm mới là Việt Quốc. Chính vì ông là Việt Quốc
nên Việt Minh mới tìm cách đẩy ông đi và cử giáo sư
Dương Quảng Hàm về thay thế.
(2) Sau ngày 9/3/1945, Nhật đảo chính Pháp và trao
trả độc lập cho Việt Nam, chính phủ Trần Trọng Kim ra đời
và Bộ Trưởng bộ Mỹ Nghệ là giáo sư Hoàng Xuân Hãn đã
ký nghị định đổi tên trường Bưởi tức Lycée du Protectorat
là trường Chu Văn An.
(3) Những xác chết trong ngôi mồ tập thể này
không thể là những xác chết của những thường dân vô tội;
bởi vì trước đêm đó, hầu hết dân chúng Hà Nội đã được
Việt Minh ra lệnh di tản từ trước. Số còn ở lại, nếu có, hầu
hết là Tự Vệ Thành. Nhưng nếu là xác của Tự Vệ Thành thì
tại sao bây giờ cộng sản lại san bằng ngôi mồ này đi mà
không hề dựng một đài tưởng niệm cho họ, những người đã
hy sinh vì tổ quốc? Còn nếu là xác chết của những đồng
bào vô tội ở rải rác kháp nơi trong thành phố thì tại sao lính
Pháp không chôn ở nơi khác mà lại mất công đem về tập
trung ở đây và chôn tại nơi đây? Vậy chỉ có thể là xác chết
của các tù nhân của nhà giam Hỏa Lò Hà Nội và các xác
chết của những người mà Việt Minh đã bắt ngay trong đêm
19/12/1946 và đã ra lệnh hành quyết trước khi rút lui. Vì số
xác chết quá nhiều, nên lính Pháp đã phải đào một cái hố
lớn ngay giữa con đường nhỏ cạnh tòa án Hà Nội trên
đường Lý Thường Kiệt để chôn cho tiện và xác của giáo sư
Dương Quảng Hàm có thể đã được vùi chôn trong ngôi mộ
tập thể này.


Trang 22 Đặc san Hội ngộ 60 Năm CVA59