Page 711 - Một Đời của Từ Băng - Ấn bản 2023

Dân huyện Tiền Hải bên kia có người định nói
lập miếu thờ để xuân thu nhị kỳ cúng bái cho oan
hồn siêu thoát, nhưng không dám nói ra sợ mang

họa vào mình.

Vài năm sau, trên mảnh đất chạy ngút ngàn
của phủ Thái Thụy (trước kia là huyện) có những
hồn ma vất vưởng đi về, theo như lời kể của dân
làng nay đã là những dãy nhà ngang dọc chạy ra

sát chân đê. Và dưới cái “bãi máu” hơn 50 năm xưa
đã trở thành ngôi chợ buôn bán sầm uất. Tất cả đều
là cơ ngơi của cụ Cù Đại Viễn.

Nhưng đến đời Tự Đức thứ 4, giặc giã ở miền
Bắc nổi lên khắp nơi. Lại thêm thiên tai, lụt lội, đê

ở Văn Giang, ở Hưng Yên vỡ suốt 18 năm trời. Dân
gian đói khổ, nghề nghiệp không có, cho nên người
theo đi làm giặc càng ngày càng đông. Gia sản nhà
họ Cù cũng tan theo bọt sông Trà Lý. Mãi đến đời

thứ 9, người con trưởng của Cù Đại Viễn là Cù Đại
Thiên mới dần dần khôi phục lại được một phần
nào gia sản. Năm Mậu Tí (1888) tức là năm Thành
Thái Nguyên niên hầu hết các tỉnh thành ở xứ Bắc

đã trở thành đất bảo hộ của Pháp. Mặc dù các quan
lại vẫn do triều đình Huế bổ nhiệm nhưng đều phải
nằm dưới quyền điều khiển và kiểm soát của người

TỪ BĂNG 709