Page 45 - Cuồi Đời Nhìn Lại Xuân Giáp Thìn - 2024
P. 45
thể phỏng đoán nhà giáo dục họ Chu đã làm bài thơ
này sau khi cụ dâng “Thất trảm sớ” nhưng không
được nghe theo, và đã cáo quan về hưu. Theo nhiều
người đương thời, đối với công danh, tấm lòng cụ lúc
ấy đã “lạnh như tro đất.” Trong một bài thơ viết tặng
cụ, một tôn thất nhà Trần là Băng Hồ tướng công Trần
Nguyên Đán (ông ngoại của anh hùng dân tộc Nguyễn
Trãi sau này) đã có câu:
Phủ miện hoàn khuê tâm dĩ hôi
(Đối với những thứ mũ, áo của triều đình, với
ngọc cầm tay [phẩm phục của vua chư hầu và đại thần
khi vào chầu thiên tử], lòng đã [nguội lạnh] như tro).
Qua hai câu cuối của bài “Miết trì,” cụ cho biết:
đối với công danh, chức tước, lòng cụ có thể lạnh như
tro. Nhưng với đất nước, mỗi khi nghĩ đến “tiên
hoàng” (vị vua trước), cụ vẫn thầm gạt nước mắt:
Văn thuyết tiên hoàng lệ ám huy.
Để có thể hiểu rõ hơn tâm sự của Chu Văn An
trong bài thơ, chúng ta hãy ôn lại đời cụ cùng tình
trạng đất nước trước khi cụ về ẩn dật.
Theo thần tích ở làng, cụ sinh năm Nhâm Thìn
1292, cuối đời vua Trần Nhân tông. Theo sử, vị vua
cử cụ làm Quốc tử Tư nghiệp và trao cho nhiệm vụ
Xuân Giáp Thìn 35
